9 tips wat je zelf tegen lichtvervuiling kan doen

Als je vanuit de ruimte naar de donkere kant van de aarde kijkt dan zie je steden, havens, boorplatformen en zelfs boten oplichten. Kustlijnen zijn te herkennen en dichtbevolkte gebieden zijn goed te zien. Nederland is zelfs één van de meest verlichte plekken op aarde. Het licht geeft ons een veilig gevoel en zorgt er onder andere voor dat als het al donker is we verder kunnen werken, ons gemakkelijk kunnen verplaatsen, nog kunnen sporten en dat de tomaten in de kassen blijven groeien. Helaas heeft al het licht ook nadelige gevolgen. Daarom wordt er ook gesproken over lichtvervuiling.

Lichtvervuiling en een aantal gevolgen voor de natuur
Dat kunstlicht impact heeft op de natuur wordt de laatste jaren steeds duidelijker. Onderzoekers kwamen er achter dat het kunstlicht het gedrag van dieren verstoort; ze raken gedesoriënteerd, komen niet in winterslaap, gaan niet op jacht, of bereiken bijvoorbeeld hun paarplaats niet. Hieronder een paar voorbeelden.

Trekvogels die ‘s nachts doorvliegen raken gedesoriënteerd door kunstmatig licht. Deze vogels gebruiken normaal de sterren om zich te oriënteren. Maar vooral bij bewolkt of mistig weer kan kunstmatig licht er voor zorgen dat de vogels de verkeerde kant op vliegen met uitputting tot gevolg. Ze vliegen richting grote kunstmatige lichtbronnen zoals verlichte boorplatforms. Of ze raken ‘gevangen’ in zogenaamde lichtkoepels, de weerspiegeling van kunstmatig licht (van steden, wegen, industrieterreinen, etc.) in de wolken.
Padden hebben duisternis nodig voor hun voorjaarstrek. Als er te veel licht is wachten ze tot het donker wordt. Wat op veel plekken steeds lastiger wordt omdat wij meer licht produceren.
Lichtvervuiling is een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van nachtvlinders in Nederland.
Ze raken gedesoriënteerd, kunnen zichzelf beschadigen, eten minder, de voortplanting neemt af en hun biologische klok (lente, zomer, herfst, winter) is verstoord.
Het gedrag van vleermuizen wordt verstoord door kunstlicht. Vooral de langzaam vliegende soorten vleermuizen mijden licht, omdat ze in het licht gemakkelijk ten prooi vallen. Sneller vliegende soorten (zoals de Dwergvleermuis) komen wel meer in de buurt van bijvoorbeeld lantarenpalen. Niet omdat ze wel van licht houden maar omdat ze op de insecten afkomen die weer op de lampen afkomen.

Veel veranderingen vallen niet zo snel op omdat het heel langzaam plaats vindt of omdat effecten op de ene soort langzaam ook nadelig zijn voor een andere soort. Zo kan de achteruitgang van nachtvlinders leiden tot een lager aantal rupsen en daarmee hebben vogels minder prooidieren om hun jongen mee te voeren. Er wordt nog onderzoek gedaan om de impact van kunstlicht beter inbeeld te krijgen.

Kunstlicht en nadelige gevolgen voor de mens
Ook heeft het kunstlicht een impact op ons eigen slaapritme. Sinds de komst van elektrische lampen zijn we 1,5 uur minder gaan slapen. Door het licht wordt het hormoon dat er voor zorgt dat we slaap krijgen minder aangemaakt.
Daarnaast kunnen we door al dat licht minder genieten van de sterrenhemel. Op echt donkere plekken op aarde zie je zoveel meer sterren dan in Nederland. Zonde toch dat we dit stukje natuur missen doordat er zoveel lampen aan staan!

9 tips wat jezelf tegen lichtvervuiling kan doen

Tuinverlichting

Geen of minimale tuinverlichting. Hoe minder licht we produceren (zeker buiten) hoe minder lichtvervuiling er kan ontstaan.
Een bewegingssensor kan een goede oplossing zijn als je toch tuinverlichting wilt. Bijvoorbeeld voor een veilig gevoel of om zelf de weg naar je garage te vinden als je met je fiets thuis komt?
Kies voor een warme oranje/rode kleur en een lage verlichtingssterkte. Voor de meeste soorten lijkt dit de minste schade op te leveren.
Houd rekening met de richting van je lampen. Wil je de voordeur verlichten? Kies dan voor een lamp die naar beneden schijnt en niet alle kanten op. Voorkom dat lampen rechtstreeks de lucht in schijnen.

Verlichting in huis
Zet je binnen de lampen aan, doe dan je gordijnen en/of jaloezieën dicht. Zo beperken we de uitstraling vanuit woningen.
Kies zoveel mogelijk lokale seizoensgroenten uit de volle grond. Er zijn dan minder kassen nodig en daarmee ontstaat er minder lichtvervuiling.

Buiten de deur
Straatlantarens. Bij mij in de straat staan lantarenpalen die alle kanten opschijnen, ook zo mijn slaapkamer in. Dit is niet iets waar ik direct zelf wat aan kan doen. Daarom heb ik de gemeente gevraagd of ze de verlichting hier meer kunnen richten. Namelijk alleen naar de weg en de stoep. Zo hebben we het licht wel daar waar we het nodig hebben. Ik wacht nog op een reactie.
Voor als we er weer op uit mogen. Let eens op de verlichting in het kantoor, het magazijn of in de winkel waar je werkt, of op school en in de sportkantine. Blijft het licht de hele avond of misschien wel de hele nacht aan? Kijk met je collega’s, de bewaking, de gebouwbeheerder, de conciërge of de mensen in de kantine of de lampen eerder uit kunnen.
Hockeyvelden, voetbalvelden, tennisbanen, atletiekbanen en andere sportvelden/banen, ook dit zijn plekken waar veel verlichting wordt toegepast zodat we ook als de zon ondergaat kunnen blijven spelen. Zit jij of een van je kinderen op zo’n sport? Let dan eens op de verlichting. Als er niet meer gespeeld wordt op een veld, gaan de lampen dan uit? Staan er lampen aan op velden waar niet wordt gespeeld. Ga eens in gesprek met je trainer, je coach of de mensen in de kantine om te kijken of de lampen uit kunnen als het veld toch niet wordt gebruikt.

Heb jij nog een tip om lichtvervuiling te voorkomen?